არსებობს მთელი რიგი დაავადებებისა და მიზნები, რომელთა მკურნალობა და მიღწევა შეუძლებელია მასაჟთან ერთად სამკურნალო ვარჯიშების კომპლექსური გამოყენების გარეშე. ჯერ კიდევ ძველი ბერძნები საუბრობდნენ მასაჟის და ტანვარჯიშის ურთიერთშერწყმის თაობაზე. აღმოსავლეთშიც ამ ტანდემს- „მასაჟი+ ვარჯიში“ უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება. თანამედროვე ტრადიციული მედიცინა ღიად მიუთითებს სამკურნალო ფიზიკური ვარჯიშის აუცილებლობაზე. ყოველივე ეს მასაჟისტის, როგორც პროფესიონალის (მანუალისტ-რეაბილოტოლოგის) , წინაშე აყენებს მთელ რიგ ამოცანებს. კერძოდ, იგი უნდა ფლობდეს სამკურნალო ვარჯიშების სისტემას, მდიდარ არსენალს, რათა შეძლოს მიზანმიმართულად მათი ჩართვა მკურნალობის საქმეში.
სამკურნალო ვარჯიშების გამოყენება მასაჟის საერთო მიზნებისთვის დღეს სხვადასხვა ტერმინებითაა ცნობილი: „სამკურნალო ფიტნესი“, „პილატესი“(ე.წ. ამერიკული იოგა), „სამედიცინო იოგა“, „კინისოთერაპია“(იგივე -კინეზოლოგია), უბრალოდ-სამკურნალო ფიზკულტურა და ასე შემდეგ…
ვარჯიშებს, რომელიც კონკრეტული დაავადების და სეგმენტის სამკურნალოდაა მიმართული, იზომეტრიული ვარჯიში ეწოდება. ჩვეულებრივი სპორტული ან გამაჯანსაღებელი ვარჯიშებისგან იგი სწორედ სიზუსტით და მიზანმიმართულებით გამოირჩევა. სპეციალისტის ვალია, აბსოლუტური სიზუსტით შეურჩიოს პაციენტს ესა თუ ის ვარჯიში ან ამ ვარჯიშების სისტემა.
არსებობს ოთხი ძირითადი პრინციპი, რაც დაკავშირებული იზომეტრიული ვარჯიშების შერჩევასთან და მის სწორ გამოყენებასთან:
1. სწორი სუნთქვა. უმეტესობა იზომეტრიული ვარჯიშებისა ეფუძნება ღრმა სუნთქვას და კუნთების ტონუსურ მდგომარეობისა და სუნთქვის შესაბამისობას. ადამიანი იმაზე ნაკლებ ჟანგბადს მოიხმარს, ვიდრე აითვისებს და სჭირდება ჩვეულებრივ რეჟიმში. ჟანგბადი ორგანიზმის მთავარი მაცოცხლებელი ენერგიაა. მისი მაკურნებელი ეფექტი დიდია. ჰემოგლობინს მიერთებული ჟანგბადი ვარჯიშის შესრულებისას დიდი რაოდენობით მიემართება სწორედ ხელოვნურად დაჭიმული კუნთებისკენ (სეგმენტისკენ) და მისი მაკურნებელი ეფექტიც ამ უბანზე განსაკუთრებულია.
2. ზუსტი მოძრაობის მნიშვნელობა. ვარჯიშის დროს სპეციალისტმა უნდა განუსაზღვროს პაციენტს სწორ სუნთქვასთან შესაბამისი ზუსტი მოძრაობის და ამპლიტუდის პარამეტრები. ამასთან ავადმყოფის მდგომარეობის შესაბამისად ამპლიტუდის სიდიდეს კი არ აქვს გადამწყვეტი მნიშვნელობა, არამედ- სწორ მოძრაობას, რომელიც შესაბამისობაშია სწორ სუნთქვასთან, სუნთქვის შეკავებასთან.
3. ვარჯიშის მოქმედების კონკრეტული ზონა. იზომეტრიული ვარჯიში გამიზნულია კონკრეტული სეგმენტის კუნთების ან კუნთოვანი კორსეტის გასაძლიერებლად. მაგალითად, არსებობს ვარჯიშები გულ-მკერდის სეგმენტისთვის, წელის სეგმენტისთვის, თეძოებისთვის და ა.შ. შედარებისთვის: ცურვის დროს ორგანიზმის თითმის ყველა კუნთი მუშაობს, იზომეტრიული ვარჯიშისას კი-ეფექტი მიმართულია კონკრეტულ ზონაზე.
4. ვარჯიშის კონკრეტული წვლილი მიზნის მისაღწევად. მკაფიოდაა დაფიქსირებული მიზანი (დაავადების მკურნალობა, ან-წონის კორექცია…) და მისი მიღწევისთვის ამ ვარჯიშის როლი და მნიშვნელობა. მასაჟისტი (ინსტრუქტორი) უნდა ფლობდეს ზუსტ ინფორმაციას, თუ რატომ არის ესა თუ ის ვარჯიში აუცილებელი და საჭირო კონკრეტული მიზნის განსახორცილებლად.
______________________
ამ ოთხი პრინციპის შესახებ უნდა გავაგებინოთ პაციენტსაც, რომელმაც მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე აღმოცენებული ნდობის და რწმენის მეოხებით მაქსიმალურად კომფორტულად უნდა შესარულოს იზომეტრიული ვარჯიშები.
სამკურნალო ვარჯიშების გამოყენება მასაჟის საერთო მიზნებისთვის დღეს სხვადასხვა ტერმინებითაა ცნობილი: „სამკურნალო ფიტნესი“, „პილატესი“(ე.წ. ამერიკული იოგა), „სამედიცინო იოგა“, „კინისოთერაპია“(იგივე -კინეზოლოგია), უბრალოდ-სამკურნალო ფიზკულტურა და ასე შემდეგ…
ვარჯიშებს, რომელიც კონკრეტული დაავადების და სეგმენტის სამკურნალოდაა მიმართული, იზომეტრიული ვარჯიში ეწოდება. ჩვეულებრივი სპორტული ან გამაჯანსაღებელი ვარჯიშებისგან იგი სწორედ სიზუსტით და მიზანმიმართულებით გამოირჩევა. სპეციალისტის ვალია, აბსოლუტური სიზუსტით შეურჩიოს პაციენტს ესა თუ ის ვარჯიში ან ამ ვარჯიშების სისტემა.
არსებობს ოთხი ძირითადი პრინციპი, რაც დაკავშირებული იზომეტრიული ვარჯიშების შერჩევასთან და მის სწორ გამოყენებასთან:
1. სწორი სუნთქვა. უმეტესობა იზომეტრიული ვარჯიშებისა ეფუძნება ღრმა სუნთქვას და კუნთების ტონუსურ მდგომარეობისა და სუნთქვის შესაბამისობას. ადამიანი იმაზე ნაკლებ ჟანგბადს მოიხმარს, ვიდრე აითვისებს და სჭირდება ჩვეულებრივ რეჟიმში. ჟანგბადი ორგანიზმის მთავარი მაცოცხლებელი ენერგიაა. მისი მაკურნებელი ეფექტი დიდია. ჰემოგლობინს მიერთებული ჟანგბადი ვარჯიშის შესრულებისას დიდი რაოდენობით მიემართება სწორედ ხელოვნურად დაჭიმული კუნთებისკენ (სეგმენტისკენ) და მისი მაკურნებელი ეფექტიც ამ უბანზე განსაკუთრებულია.
2. ზუსტი მოძრაობის მნიშვნელობა. ვარჯიშის დროს სპეციალისტმა უნდა განუსაზღვროს პაციენტს სწორ სუნთქვასთან შესაბამისი ზუსტი მოძრაობის და ამპლიტუდის პარამეტრები. ამასთან ავადმყოფის მდგომარეობის შესაბამისად ამპლიტუდის სიდიდეს კი არ აქვს გადამწყვეტი მნიშვნელობა, არამედ- სწორ მოძრაობას, რომელიც შესაბამისობაშია სწორ სუნთქვასთან, სუნთქვის შეკავებასთან.
3. ვარჯიშის მოქმედების კონკრეტული ზონა. იზომეტრიული ვარჯიში გამიზნულია კონკრეტული სეგმენტის კუნთების ან კუნთოვანი კორსეტის გასაძლიერებლად. მაგალითად, არსებობს ვარჯიშები გულ-მკერდის სეგმენტისთვის, წელის სეგმენტისთვის, თეძოებისთვის და ა.შ. შედარებისთვის: ცურვის დროს ორგანიზმის თითმის ყველა კუნთი მუშაობს, იზომეტრიული ვარჯიშისას კი-ეფექტი მიმართულია კონკრეტულ ზონაზე.
4. ვარჯიშის კონკრეტული წვლილი მიზნის მისაღწევად. მკაფიოდაა დაფიქსირებული მიზანი (დაავადების მკურნალობა, ან-წონის კორექცია…) და მისი მიღწევისთვის ამ ვარჯიშის როლი და მნიშვნელობა. მასაჟისტი (ინსტრუქტორი) უნდა ფლობდეს ზუსტ ინფორმაციას, თუ რატომ არის ესა თუ ის ვარჯიში აუცილებელი და საჭირო კონკრეტული მიზნის განსახორცილებლად.
______________________
ამ ოთხი პრინციპის შესახებ უნდა გავაგებინოთ პაციენტსაც, რომელმაც მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე აღმოცენებული ნდობის და რწმენის მეოხებით მაქსიმალურად კომფორტულად უნდა შესარულოს იზომეტრიული ვარჯიშები.
განვიხილოთ იზომეტრიული ვარჯიშების ერთგვარი სისტემური, „იდეოლოგიური“ მიდგომები სხვადასხვა დაავადების დროს (ეს დაგვეხმარება, სხვადასხვა საინფორმაციო წყაროთი გამდიდრებული ჩვენი ცოდნა მივუსადაგოთ კონკრეტულ დაავადებებს და შევარჩიოთ ინდივიდუალური პროგრამა კონკრეტული პაციენტის მიმართ ).
ხერხემლის დაავადებათა დიდი ნაწილი გამოწვეულია მალთაშორის დისკის დაზიანებით, რასაც სხვადასხვა ფაქტორი განაპირობებს (გენეტიკური, ტრავმული, ნეიროგენული…). ძირითადი მიზეზი კი მაინც არის დეგენერაციული პროცესები, რაც გამოწვეულია კონკრეტულ სეგმენტში კუნთოვანი კორსეტის მოშლით აქედან გამომდინარე ყველა შედეგით (აღარ ხდება მალთაშორის დისკების სრულფასოვანი კვება). მასაჟის უმთავრესი მიზანია სწორედ კუნთოვანი კორსეტის აღდგენა და ამ საქმეში უდიდესია სამკურნალო იზომეტრიული ვარჯიშების როლი. უნდა შეირჩეს ისეთი მოძრაობები, რომელთა გამოყენებისას ხდება ხერხემლის ზომიერი, დოზირებული გაჭიმვა (პაციენტის მდგომარეობის ზუსტი შეფასების მიხედვით), მიმდებარე კუნთების დაჭიმვა და მოშვება, ტონუსის განსაზღვრა, კუნთოვანი კორსეტის გაძლიერება…
კისრის ოსტეოხონდროზის დროს საქმე გვაქვს ხერხემლის ყველაზე პატარა მალებთან (თუ არ ჩავთვლით კუდუსუნს). ამიტომ მასაჟიც და ვარჯიშებიც განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა შეირჩეს. ამ დროს უპირატესობა ენიჭება სტატიკურ (არა კინისურ, არამოძრაობით) ვარჯიშებს, რომელთა მიზანია ფიქსირება კისრის მიმდებარე კუნთების დაჭიმვისა რამდენიმე წამით და შემდეგ მათი რელაქსაცია-მოშვება ფიქსირებიდან მომენტალური გამოსვლით.
სქოლიოზის დროს უნდა მოვერიდოთ ხერხემლის მადრეკადირებელ მოძრაობებს ნებისმიერი მიმართულებით. ძალიან ფრთხილად უნდა მივუდგეთ ხერხემლის დაჭიმვის პროცედურებს. აქცენტი მთლიანად კუნთოვანი კორსეტის გაძლიერებაზე უნდა გადავიტანოთ. არაინტენსიური მასაჟით ვამზადებთ ორგანიზმს, შეასრულოს საკმაოდ ინტენსიური ვარჯიშები ზუსტად განსაზღვრული ტრაექტორიით და სწორი სუნთქვით. უნდა შეირჩეს ვარჯიშები, რომელთა დროს ხერხემალი ძირითადად ინარჩუნებს სწორმედეგობას (გამრუდების გათვალისწინებით), სტატიკურობას(ფაქტიურად დაფიქსირებულ მდგომარეობას), ხოლო სახსრები და თავი მოძრაობს მისი სეგმენტების კუნთოვანი სისტემის გასაძლიერებლად. ამოსავალი დებულებაა: მხოლოდ სათანადოდ გაძლიერებულ კუნთოვან კორსეტს შეუძლია შეაჩეროს სქოლიოზის (და სხვა დაავადებების, მაგალითად, ოსტეოხონდროზის) პროგრესირება. მეტიც, პაციენტის ასაკის და დაავადების ხარისხის მიხედვით შესაძლებელია ამგვარად გაძლიერებულმა კუნთოვანმა ბუნებრივმა კორსეტმა დაიწყოს ხერხემლის გასწორების ხანგრძლივი პროცესი.
წონის საკორექციო სისტემაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა თანაბრად ენიჭებათ ცხოვრების ჯანსაღ წესს, ანტიცელულიტურ თუ საკორექციო მასაჟებს და სპეციალურ ვარჯიშებს. ეს უკანასკნელი საკმაოდ მდიდარი არსენალით გამოირჩევა. შეიძლება გამოვიყენოთ იოგას და მისი ამერიკული მოდიფიკაციის -„პილატესის“ სისტემები. ინტერნეტით თუ სხვა საინფორმაციო წყაროებით უამრავი მასალა მოიძებნება ანტიცელულიტური თუ წონის საკორექციო ვარჯიშების თაობაზე. აქაც უნდა გამოვიმუშავოთ ჩვენი ინტუიცია,რათა არ დავიბნეთ ათასგვარი რეკლამების ფონზე. ამოსავალი წერტილი უნდა იყოს, ზუსტად განვსაზღვროთ პრობლემური სეგმენტები და, იზომეტრიული ვარჯიშების პრინციპებიდან გამომდინარე, შევარჩიოთ ზუსტი მოძრაობები „პაციენტისთვის“.
პ.ს.
ჩვენს საიტზეც დევს რამდენიმე იზომეტრიული ვარჯიშის ფოტო თუ ვიდეომასალა. ეს არ ნიშნავს, რომ პაციენტმა დამოუკიდებლად დაიწყოს ასეთი ვარჯიშების შესრულება ან მავანმა მასაჟისტმა თუ „ინსტრუქტორმა“ დაიწყოს ამ ვარჯიშების „დამოუკიდებლად შესწავლა“ მისი მომავლაში პაციენტების მიმართ გამოყენების მიზნით.
ყურადღება: დამოუკიდებლად ამ ვარჯიშების შესრულება ექიმის ან კვალიფიციური სპეციალისტის მიერ დანიშვნის, ახსნის, მეთოდიკის გაცნობის გარეშე- არ შეიძლება (მაგალითად, ყველამ იცის, რომ ცურვა ძალიან კარგია სქოლიოზის დროს…მაგრამ როგორ ცურვა? რა სტილის? ეს-აუცილებლად სპეციალისტმა უნდა გირჩიოთ თქვენი ხერხემლის გამრუდების სტადიის მიხედვით. ან კიდე- იპოდრომი ძალიან კარგია სქოლიოზის და ოსტეოხონდროზის დროს…მაგრამ ცხენზე ჯდომის რომელი სტილი უნდა აირჩიოთ? ესეც სპეციალისტების პრეროგატივაა და ენდეთ მხოლოდ კვალიფიციურ ადამიანებს)…
ხერხემლის დაავადებათა დიდი ნაწილი გამოწვეულია მალთაშორის დისკის დაზიანებით, რასაც სხვადასხვა ფაქტორი განაპირობებს (გენეტიკური, ტრავმული, ნეიროგენული…). ძირითადი მიზეზი კი მაინც არის დეგენერაციული პროცესები, რაც გამოწვეულია კონკრეტულ სეგმენტში კუნთოვანი კორსეტის მოშლით აქედან გამომდინარე ყველა შედეგით (აღარ ხდება მალთაშორის დისკების სრულფასოვანი კვება). მასაჟის უმთავრესი მიზანია სწორედ კუნთოვანი კორსეტის აღდგენა და ამ საქმეში უდიდესია სამკურნალო იზომეტრიული ვარჯიშების როლი. უნდა შეირჩეს ისეთი მოძრაობები, რომელთა გამოყენებისას ხდება ხერხემლის ზომიერი, დოზირებული გაჭიმვა (პაციენტის მდგომარეობის ზუსტი შეფასების მიხედვით), მიმდებარე კუნთების დაჭიმვა და მოშვება, ტონუსის განსაზღვრა, კუნთოვანი კორსეტის გაძლიერება…
კისრის ოსტეოხონდროზის დროს საქმე გვაქვს ხერხემლის ყველაზე პატარა მალებთან (თუ არ ჩავთვლით კუდუსუნს). ამიტომ მასაჟიც და ვარჯიშებიც განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა შეირჩეს. ამ დროს უპირატესობა ენიჭება სტატიკურ (არა კინისურ, არამოძრაობით) ვარჯიშებს, რომელთა მიზანია ფიქსირება კისრის მიმდებარე კუნთების დაჭიმვისა რამდენიმე წამით და შემდეგ მათი რელაქსაცია-მოშვება ფიქსირებიდან მომენტალური გამოსვლით.
სქოლიოზის დროს უნდა მოვერიდოთ ხერხემლის მადრეკადირებელ მოძრაობებს ნებისმიერი მიმართულებით. ძალიან ფრთხილად უნდა მივუდგეთ ხერხემლის დაჭიმვის პროცედურებს. აქცენტი მთლიანად კუნთოვანი კორსეტის გაძლიერებაზე უნდა გადავიტანოთ. არაინტენსიური მასაჟით ვამზადებთ ორგანიზმს, შეასრულოს საკმაოდ ინტენსიური ვარჯიშები ზუსტად განსაზღვრული ტრაექტორიით და სწორი სუნთქვით. უნდა შეირჩეს ვარჯიშები, რომელთა დროს ხერხემალი ძირითადად ინარჩუნებს სწორმედეგობას (გამრუდების გათვალისწინებით), სტატიკურობას(ფაქტიურად დაფიქსირებულ მდგომარეობას), ხოლო სახსრები და თავი მოძრაობს მისი სეგმენტების კუნთოვანი სისტემის გასაძლიერებლად. ამოსავალი დებულებაა: მხოლოდ სათანადოდ გაძლიერებულ კუნთოვან კორსეტს შეუძლია შეაჩეროს სქოლიოზის (და სხვა დაავადებების, მაგალითად, ოსტეოხონდროზის) პროგრესირება. მეტიც, პაციენტის ასაკის და დაავადების ხარისხის მიხედვით შესაძლებელია ამგვარად გაძლიერებულმა კუნთოვანმა ბუნებრივმა კორსეტმა დაიწყოს ხერხემლის გასწორების ხანგრძლივი პროცესი.
წონის საკორექციო სისტემაში გადამწყვეტი მნიშვნელობა თანაბრად ენიჭებათ ცხოვრების ჯანსაღ წესს, ანტიცელულიტურ თუ საკორექციო მასაჟებს და სპეციალურ ვარჯიშებს. ეს უკანასკნელი საკმაოდ მდიდარი არსენალით გამოირჩევა. შეიძლება გამოვიყენოთ იოგას და მისი ამერიკული მოდიფიკაციის -„პილატესის“ სისტემები. ინტერნეტით თუ სხვა საინფორმაციო წყაროებით უამრავი მასალა მოიძებნება ანტიცელულიტური თუ წონის საკორექციო ვარჯიშების თაობაზე. აქაც უნდა გამოვიმუშავოთ ჩვენი ინტუიცია,რათა არ დავიბნეთ ათასგვარი რეკლამების ფონზე. ამოსავალი წერტილი უნდა იყოს, ზუსტად განვსაზღვროთ პრობლემური სეგმენტები და, იზომეტრიული ვარჯიშების პრინციპებიდან გამომდინარე, შევარჩიოთ ზუსტი მოძრაობები „პაციენტისთვის“.
პ.ს.
ჩვენს საიტზეც დევს რამდენიმე იზომეტრიული ვარჯიშის ფოტო თუ ვიდეომასალა. ეს არ ნიშნავს, რომ პაციენტმა დამოუკიდებლად დაიწყოს ასეთი ვარჯიშების შესრულება ან მავანმა მასაჟისტმა თუ „ინსტრუქტორმა“ დაიწყოს ამ ვარჯიშების „დამოუკიდებლად შესწავლა“ მისი მომავლაში პაციენტების მიმართ გამოყენების მიზნით.
ყურადღება: დამოუკიდებლად ამ ვარჯიშების შესრულება ექიმის ან კვალიფიციური სპეციალისტის მიერ დანიშვნის, ახსნის, მეთოდიკის გაცნობის გარეშე- არ შეიძლება (მაგალითად, ყველამ იცის, რომ ცურვა ძალიან კარგია სქოლიოზის დროს…მაგრამ როგორ ცურვა? რა სტილის? ეს-აუცილებლად სპეციალისტმა უნდა გირჩიოთ თქვენი ხერხემლის გამრუდების სტადიის მიხედვით. ან კიდე- იპოდრომი ძალიან კარგია სქოლიოზის და ოსტეოხონდროზის დროს…მაგრამ ცხენზე ჯდომის რომელი სტილი უნდა აირჩიოთ? ესეც სპეციალისტების პრეროგატივაა და ენდეთ მხოლოდ კვალიფიციურ ადამიანებს)…
